Vegetarische wijn

Wist je dat wijn ook vegetarisch kan zijn? Want nee, meestal is het dat strikt genomen niet. Bij het maken van wijn wordt voor grofweg negen op de tien flessen dierlijk product gebruikt.* De wijn an sich is plantaardig, want van druiven, maar na het hele proces van fermentatie en rijping zweven dan nog allerlei deeltjes rond in de wijn: restanten van druivenschilletjes, verdwaalde gistcellen en dergelijke. Om de wijn helder te maken voordat zij de fles in gaat, wordt deze ‘geklaard’ en de meest gehanteerde methode om te klaren – want snel en goedkoop – is met de toepassing van eiwitten. Waarbij de crux: deze zijn vaak oplosbare, dierlijke proteïnen.

Klaren van wijn betekent dat deze wordt behandeld met een klaringsmiddel dat zich aan de rondzwevende deeltjes vasthecht zodat ze zwaar worden en sneller naar de bodem zakken. Hierna hoeft de wijn alleen nog even overgeheveld, waarbij de neerslag achterblijft, en ontstaat een heldere drank. Daarbij kan klaren ook bijdragen aan het verwijderen van ongewenste eigenschappen van de wijn, zoals door het neutraliseren van bittere tannines. Producten die als klaringsmiddel gebruikt worden zijn onder meer gelatine, vislijm, ei-eiwit en melkeiwit. Gedroogd bloed is inmiddels in de EU verboden, maar kan in niet-EU wijn nog steeds zijn toegepast.

Dierlijke eiwitten zijn voor dit procédé geschikt, omdat – zonder teveel in de technische details te willen treden – positief geladen eiwit negatief geladen materie aantrekt, zoals tannines en anthocyaninen. Een ander veelgebruikt, niet-dierlijk klaringsmiddel is de fijne klei bentoniet. Deze kan echter vaak alleen bijdragen aan de klaring, maar niet de wijn volledig klaren, omdat het negatief geladen is en daardoor alleen positief geladen materie uitzuivert, zoals proteïne en ander organisch materiaal. Zeker rode wijn (waarin tannines veel sterker ontplooid zijn dan in witte wijn) kan daardoor niet maximaal geklaard worden met alleen bentoniet.

Een product is vegetarisch wanneer het geen vlees en vis bevat en ook geen andere producten waarvoor een dier is geslacht, zoals gelatine, stremsel en vislijm. Dus wat is vegetarische wijn? Vegetarische wijn is wijn waaraan geen dierlijk product te pas gekomen is. Eigenlijk spreek je dan al van veganistische wijn en zou voor een vegetarische wijn wel ei-eiwit of melkeiwit gebruikt mogen zijn. Het probleem met wijn is echter dat in tegenstelling tot andere consumptiemiddelen, waarbij op het etiket elk ingrediënt vermeld dient te worden, je niet weet wat er precies gebruikt is.** Steeds vaker zie je echter dat producenten een vegan friendly-logo toepassen op hun label om aan te geven dat deze geschikt is voor vegetariërs en veganisten.

Vegetarische wijn is dus troebele wijn?
Buiten de toepassing van dierlijke eiwitten zijn er andere manieren om wijn te klaren. Vegetarische wijnen zijn dus zeker niet allemaal troebel (NB.: met ‘troebele wijn’ is ook niet per se iets mis, maar deze kwestie bewaren we even voor een andere keer).

Zo wordt tegenwoordig soms gebruik gemaakt van plantaardige eiwitten, bijvoorbeeld van gedroogde erwten. Een andere ingreep voor het zuiveren van wijn is het filteren van wijn. Filteren is echter omstreden, omdat het zeer ingrijpend is: te sterke filtering kan er voor zorgen dat stabiele elementen van de wijn op dezelfde manier worden tegengehouden als de ongewenste deeltjes. Deze wijnen kunnen daardoor sterk verdunt en uitgemergeld zijn. Klaren krijgt daarom doorgaans dan ook voorkeur om een zo goed mogelijke helderheid te krijgen en filteren wordt doorgaans beperkt tot een minimum. Nog een mogelijkheid om wijn op een veganistisch verantwoorde manier helderder te maken, is door in het geheel zonder hulpmiddelen of additieven te werken. Dit is wel een meer tijdrovend proces: het neerslaan van de zwevende deeltjes duurt langer en het overhevelen moet meerdere keren worden herhaald.

Smaakt vegetarische wijn anders?
Het eenvoudige antwoord hierop luidt: nee. Je hebt vegetarische kwaliteitswijnen en vegetarische bocht, net als je dit hebt bij alle soorten wijn. Maar de invloed van het klaringsmiddel hierin is miniem.

Al onze wijnen zijn tot stand gekomen zonder de toepassing van dierlijke producten.

* Dit zouden er ook acht of negen en een half op de tien kunnen zijn: exacte cijfers zijn hierover niet bekend. Een rondgang langs producenten uit alle vier de windstreken leert echter dat de keuze om wijn te maken die vrij is van dierlijke producten een zeer bewuste keuze is die nog maar zeer weinigen maken.
** De uitzondering betreft allergenen: deze moeten wel vermeld staan op het etiket. Vandaar bijvoorbeeld het bekende “bevat sulfieten”.